Pogoda jako czynnik wpływający na skuteczność zabiegów 2017-02-17

W ubiegłym tygodniu rozpoczęliśmy cykl wpisów poświęconych roli różnych czynników na skuteczność zabiegów ochrony roślin. Pierwszy post dotyczył takich zagadnień jak dawka preparatu i termin zabiegu. Dzisiaj idziemy krok dalej i opiszemy dla Was wpływ warunków pogodowych, m.in temperatury, opadów i wiatru.

Warunki meteorologiczne

Najszersze i jedno z najważniejszych zagadnień związanych z prawidłowym wykonaniem zabiegu ochrony roślin. Temperatura, opady atmosferyczne, nasłonecznienie oraz wilgotność powietrza i gleby, to najważniejsze czynniki decydujące o efektywności pobrania i działania zastosowanych preparatów. Rola i wpływ poszczególnych czynników pogodowych na skuteczność zabiegu, zależy od rodzaju zastosowanych w nim preparatów.  Nieco inne wymagania mają bowiem substancje stosowane nalistnie, od preparatów opartych o substancje aktywne pobierane z gleby (herbicydy o działaniu doglebowym).

Temperatura

Temperatura powietrza, zarówno w trakcie, jak i w okresie po zabiegu, jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na efektywność działania zastosowanych preparatów. Znaczenie tego parametru, a także jego wpływ na skuteczność wykonywanego zabiegu, w dużej mierze uzależniony jest od rodzaju zastosowanych preparatów. Większą wrażliwość na temperatury wykazują środki nalistne (substancje czynne pobierane przez liście), których skuteczność w dużo większej mierze niż w przypadku preparatów doglebowych, zależy od wartości tego parametru.

Tabela 1. Zakresy temperatur minimalnych, optymalnych i maksymalnych działania wybranych substancji aktywnych stosowanych do wiosennego odchwaszczania zbóż.

Źródło: Instytut Ochrony Roślin

W przypadku środków systemicznych pobieranych przez liście, wartość temperatury powietrza w momencie wykonywania zabiegu oraz kilka godzin po nim, decyduje o efektywności pobrania przez rośliny zastosowanych preparatów. Temperatury powietrza w tym okresie poniżej minimalnej dla danej substancji aktywnej (tabela 1) mogą ograniczyć „wchłanianie” zastosowanych środków ochrony roślin. Samo pobranie to jednak nie wszystko. Po wniknięciu substancji czynnych do rośliny, muszą ulec one przemieszczeniu do miejsc działania (translokacja), a następnie, np. w przypadku herbicydów, zablokować określone procesy metaboliczne i doprowadzić do zniszczenia chwastu. Szybkość przemieszczenia i efektywność działania środków systemicznych zależy od aktywności fizjologicznej roślin i z reguły rośnie wraz z temperaturą powietrza. Jeśli w okresie kilku dni po zabiegu nastąpi znaczne ochłodzenie, a temperatury powietrza będą się utrzymywały na poziomie niższym od minimalnej temperatury działania, skuteczność wykonanego zabiegu może ulec znacznemu obniżeniu.

Istotny wpływ na translokację (przemieszczanie) substancji czynnych ma również woda, która jest ich rozpuszczalnikiem i nośnikiem w roślinie. W warunkach suszy transport substancji w roślinie, a tym samym efektywność ich działania będzie dużo gorsza. Wykonanie zabiegu w zbyt wysokiej temperaturze może również stać się niekorzystne dla skuteczności naszego zabiegu. Przy wysokiej temperaturze i nasłonecznieniu, duża ilość najdrobniejszych kropli wytwarzanych przez rozpylacze ulegnie odparowaniu jeszcze przed dotarciem do powierzchni roślin. Ponadto w zbyt wysokich temperaturach spada również aktywność fizjologiczna i metaboliczna roślin, co również ograniczy pobranie i działanie zastosowanych środków. Warto dodać, że wystąpienie nocnych przymrozków w okresie po zabiegu, nie zawsze musi wiązać się z gorszym działaniem zastosowanych preparatów, ale z całą pewnością może zwiększyć wrażliwość roślin uprawnych na zastosowane substancje i wywołać efekt fitotoksyczności („przypalenia”, nekrozy itp.). Jeśli w trakcie zabiegu temperatura powietrza była na poziomie odpowiednim dla określonej substancji i zostały one prawidłowo pobrane przez rośliny, wówczas jednorazowe spadki temperatur poniżej zera nie powinny mieć destrukcyjnego wpływu na skuteczność zastosowanych środków. W opisanym przypadku większym problemem może być jednak uszkodzenie roślin, które osłabione stresem termicznym (przymrozkiem) mogą być dużo bardziej wrażliwe na zastosowane w preparatach substancje czynne.

Preparaty o działaniu doglebowym, czyli środki, których substancje aktywne pobierane są z gleby przez korzenie roślin/chwastów, działają w temperaturach wyraźnie niższych niż środki nalistne. Dodatkowym atutem tych substancji jest także stosunkowo długi okres ich rozpadu, przez co ich działanie w czasie jest wydłużone. Nawet jeśli bezpośrednio po zabiegu temperatury powietrza będą poniżej minimalnego progu ich działania, to w momencie pojawienia się odpowiednich warunków i tak zostaną one pobrane przez kiełkujące chwasty. Wadą długiego okresu połowicznego rozpadu, czyli stosunkowo długiego czasu zalegania w glebie jest, w przypadku niektórych substancji, ryzyko negatywnego oddziaływania  na uprawy następcze.

Opady i rosa mają wpływ na skuteczność wykonywanego zabiegu (fot. Michał Laszczyński)

Opady atmosferyczne, wiatr

Wykonanie zabiegu na rośliny mokre, bezpośrednio po lub też przed spodziewanym deszczem bardzo często powoduje zmycie preparatu (spłynięcie) z powierzchni roślin jeszcze przed jego wniknięciem do ich wnętrza, co przekłada się na mniejszą ilość pobranej przez liście substancji czynnej i tym samym pogorszenie skuteczności zabiegu. Bardzo trudno jednoznacznie określić minimalny okres, po którym substancja aktywna zostaje przez rośliny całkowicie wchłonięta, ponieważ zależy on od bardzo wielu czynników, zarówno atmosferycznych, aktywności fizjologicznej roślin, jak i specyficznych właściwości chemicznych samych substancji. Nowoczesne formulacje środków ochrony roślin, zawierające w swoim składzie liczne substancje wspomagające wnikanie substancji czynnych przez liście, a także dodawanie adiuwantów zmniejszających napięcie powierzchniowe i tym samym zwiększających powierzchnie wchłaniania cieczy użytkowej, czy też adiuwantów zwiększających przyczepność kropli do powierzchni liści, takich jak Asystent+ i Partner+, bez wątpienia w pewnym stopniu ograniczają negatywne skutki opisanego zjawiska, zmniejszając podatność cieczy użytkowej na zmywanie oraz jednocześnie zwiększając szybkość pobierania zastosowanych preparatów.

Jedną z dużych przeszkód utrudniających proces opryskiwania roślin jest silny wiatr. Jak wiadomo, prędkość wiatru już powyżej 3 m/s może powodować znoszenie kropli (tzw. dryft), które następnie przekłada się na nierównomierne pokrycie cieczą użytkową opryskiwanej powierzchni. Opisane zjawisko jest szczególnie niebezpieczne przy wykonywaniu zabiegów herbicydowych, gdyż poza powstaniem „omijaków” na polu, może w niektórych miejscach powodować nakładanie się cieczy roboczej i uszkodzenie rośliny uprawnej. Ponadto zabiegi herbicydowe wykonywane od brzegów pola mogą spowodować zniszczenie plantacji sąsiednich. Współczesna technika daje wiele możliwości ograniczenia wpływu tego zjawiska na „jakość zabiegu”, które tak naprawdę w największym stopniu zależy od rodzaju i wielkości wytwarzanych przez rozpylacze kropel. Temat ten szerzej opiszemy we wpisie dotyczącym wyboru rozpylaczy.

autor: Mateusz Budziński, specjalista ds. doświadczalnictwa

ZE ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN NALEŻY KORZYSTAĆ Z ZACHOWANIEM BEZPIECZEŃSTWA. PRZED KAŻDYM UŻYCIEM PRZECZYTAJ INFORMACJE ZAMIESZCZONE W ETYKIECIE I INFORMACJE DOTYCZĄCE PRODUKTU. ZWRÓĆ UWAGĘ NA ZWROTY WSKAZUJĄCE NA RODZAJ ZAGROŻENIA ORAZ PRZESTRZEGAJ ZASAD BEZPIECZNEGO STOSOWANIA PRODUKTU WSKAZANYCH NA ETYKIECIE.