Model chorobowy PrognoScab – symulacja zagrożenia ze strony parcha jabłoni 2017-03-29

Parch jabłoni to najpospolitsza i najgroźniejsza choroba grzybowa drzew jabłoni. Choroba wywoływana jest przez grzyb Venturia inaequalis, należący do typu workowców. Parch jabłoni znacznie obniża jakość owoców oraz plonowanie drzew. Z tego powodu walka z tą chorobą jest dla każdego sadownika największym wyzwaniem w trakcie sezonu ochrony. Wiąże się to z wieloma aplikacjami fungicydów w sadzie i  jest kosztowna. Wsparciem przy podejmowaniu prawidłowych decyzji w ochronie są programy symulacyjne rozwój choroby. Dzięki czemu ochrona jest skuteczna, a jej koszty niższe.

PrognoScab to polski model symulujący zagrożenie ze strony infekcji parcha jabłoni, współpracujący ze stacjami meteorologicznymi. Program służy do prognozowania skali zagrożenia ze strony parcha jabłoni wywoływanego przez grzyba Venturia inaequalis. Modele chorobowe stanowią podstawę do prowadzenia skutecznej ochrony przed tym patogenem. Wykresy generowane są przez program, w oparciu o aktualne dane pogodowe (temperatura, opad, wilgotność) pochodzące ze stacji meteorologicznych. W okresie gdy zarodniki workowe parcha dojrzewają, model PrognoScab prognozuje skalę i intensywność wysiewów.

Model został opracowany przez polskich praktyków na podstawie badań naukowców z całego świata. PrognoScab symuluje:

• Potencjał choroby w danym momencie,
• Stopień dojrzałości zarodników,
• Ilość zarodników gotowych do wysiania,
• Wielkość i termin wysiewu zarodników,
• Termin wystąpienia infekcji i jej siła.

Zarodniki workowe, które stanowią źródło pierwotnych infekcji zimują w zarodniach workowych na starych liściach znajdujących się pod drzewami. Wczesną wiosną, kiedy temperatura powietrza przekracza 0^oC zarodniki zaczynają dojrzewać. Im wyższa temperatura tym ten proces szybciej przebiega. W naszej szerokości geograficznej pierwsze wysiewy zarodników workowych zbiegają się najczęściej z pojawieniem się zielonej tkanki na drzewach jabłoni. Pojawienie się pierwszych zarodników w powietrzu oznacza się jako początek sezonu parchowego poprzez wprowadzenie daty BioFix w ustawieniach modelu chorobowego. Aby nastąpiło uwolnienie zarodników model przyjmuje, że musi wystąpić minimalny opad deszczu. W zależności jaka stacja meteorologiczna współpracuje z systemem jest to 0,2mm lub 0,1mm. Krople deszczu podczas opadu dostarczają energii, która powoduje rozerwanie zarodni i wysiew zarodników. Rozmiar wysiewu jest uzależniony od pory dnia, temperatury, wielkości opadu oraz od okresu między opadami. Im większy opad i wyższa temperatura tym większy wysiew zarodników. Ponadto w godzinach nocnych zarodniki wysiewają się w znikomych ilościach. Wysiew zarodników workowych oznaczany jest pomarańczowymi słupkami na wykresie EAD.

Natomiast na wykresie ∆PAT prezentowana jest ilość gotowych zarodników do wysiania. Zarodników przybywa wraz z dłuższym okresem suchym a ubywa wraz z pojawieniem się opadów. Następnym etapem rozwoju choroby jest kiełkowanie wysianych zarodników. Utrzymujące się opady deszczu lub zwilżenia liścia są niezbędne do przebiegu procesu kiełkowania. Proces ten również uzależniony jest od temperatury oraz zwilżenia blaszki liściowej. Tabela Millsa określa minimalny czas zwilżenia liścia w różnych temperaturach aby doszło do infekcji. Proces ten również jest  silnie zależny od  temperatury powietrza. W optymalnych warunkach wystarczy tylko kilka godzin aby doszło do infekcji. Okres zwilżenia liści przedłużany jest o czas w którym wilgotność względna powietrza utrzymuje się powyżej 85%. Ten etap rozwoju choroby prezentowany jest na wykresie „ryzyko infekcji” jako czerwona linia. Wartość 100% oznacza rozpoczęcie infekcji. Rozmiar infekcji (niska, średnia, wysoka) prezentowany jest już na wykresie PID. Jeżeli zarodnikom workowym udało się zainfekować tkankę liści to w zależności od temperatury potrzeba jest kilkanaście dni na zaobserwowanie pierwszych objawów parcha jabłoni. Powstałe plamy są źródłem infekcji wtórnych. Z plam tych wysiewają się zarodniki konidialne i do tego procesu nie potrzebne są już opady deszczu a wystarczy większa wilgotność powietrza lub rosa. Zarodniki te jednak rozprzestrzeniają się tylko w obrębie korony drzewa. Postęp rozwoju choroby (infekcji pierwotnych) oznaczany jest na wykresie PAT. Jeśli wartość wykresu osiągnie 1 to okres infekcji pierwotnych zakończył się -  nie ma więcej zarodników workowych do wysiania. Wciąż jednak może dojść do infekcji wtórnych z powodu zarodników znajdujących się na plamach na liściach lub owocach.

Model PrognoScab będzie w sezonie 2017 wykorzystywany przez program doradczy FruitAkademia do tworzenia zaleceń ochrony przed parchem jabłoni. Prawidłowe i terminowe zalecenia gwarantuje rozbudowana sieć stacji meteorologicznych działających w systemie. Od roku 2016 cały program FruitAkademia jest dostępny poprzez portal internetowy www.fruitakademia.pl. Zapraszamy do współpracy.

opracował zespół FruitAkademia