Jesienne szkodniki zbóż 2016-11-09

Jesień dostrzegamy już nie tylko w naszych kalendarzach, odkąd dyskretnie zawitała do naszego kraju, zmieniając pejzaż za oknem. W ostatnich tygodniach warunki atmosferyczne są trudne zarówno dla roślin, jak i plantatorów. Wiele prac związanych z siewami czy zabiegami chemicznymi jest opóźnionych z powodu długotrwałych opadów deszczu czy niskich temperatur. Nostalgiczna aura nie powinna uśpić naszej czujności, jeśli chodzi o wypatrywanie zagrożeń ze strony szkodników. Dlatego bardzo ważne jest, aby prawidłowo prowadzić monitoring, który jest kluczowy w nowoczesnej uprawie. Powinniśmy lustrować nasze plantacje tak długo, jak trwa wegetacja oraz przeważają temperatury dodatnie. Według najnowszych badań na polach zbożowych w Polsce możemy spotkać ponad 30 gatunków szkodników. W ostatnich dniach nasi doradcy terenowi informują o występowaniu nie tylko mszyc, ale również skoczków, łokasia garbatka, ploniarki zbożowej czy rolnic. Zobaczmy, jak je rozpoznać i jakiego rodzaju szkody powodują.

Do najliczniej występujących szkodników należy mszyca czeremchowo-zbożowa.

Opis szkodnika: osobniki dorosłe osiągają długość 1,6-2,4 mm. Mają one czarną głowę, tułów i syfony, a ich odwłok jest oliwkowozielony z brązowymi płytkami bocznymi. Larwy są koloru zielonego.

Szkodliwość: obie formy są szkodliwe, ponieważ wysysają soki z tkanek roślin. Ich masowe występowanie obniża plon, a w przypadku braku wilgoci w glebie straty są jeszcze większe. Groźniejsza jest szkodliwość pośrednia, ponieważ mszyce są nosicielami wirusa powodującego żółtą karłowatość jęczmienia. Plantacje zaatakowane mszycą oprócz niższego plonu charakteryzują się również obniżoną zimotrwałością.

Monitoring: w celu stwierdzenia występowania nalotu mszyc należy obserwować głownie dolną część blaszki liściowej. Próg ekonomicznej szkodliwość zaczyna się już od 5 osobników na jedno źdźbło.

Skoczek sześciorek

Opis szkodnika: postać dorosła osiąga maksymalnie 4 mm długości. Forma występująca jesienią jest szara. Posiada dwie pary skrzydeł, trzecia zaś służy do skakania. Larwy wykazują podobieństwo do form dorosłych, lecz są znacznie mniejsze, bezskrzydłe, o jaśniejszym zabarwieniu.

Szkodliwość: oprócz wysysania soków komórkowych z liści i pochew liściowych skoczki wytwarzają spadź, która jest pożywką dla wielu gatunków grzybów. Poza tym przenoszą wiele groźnych chorób, takich jak np. karłowatość pszenicy.

Monitoring: pomimo niewielkich rozmiarów żerujące owady łatwo wypatrzeć, gdyż skaczą, uciekając przed zbliżającym się zagrożeniem.

Łokaś garbatek

Opis szkodnika: osobnik dorosły to chrząszcz o długości od 12-16 mm o czarnym ubarwieniu ciała. Larwa zaś przednią część ma kasztanowobrązową, pozostałą zaś – żółtą. Osiąga rozmiar do 3 cm. Posiada silnie rozbudowany aparat gębowy typu gryzącego oraz spłaszczoną głowę ułatwiającą drążenie tuneli w glebie.

Szkodliwość: szkodliwe są głównie owady w stadium larwy, które drążą one kanały w glebie. W dzień schowane pod powierzchnią ziemi, natomiast nocą żerują na młodych liściach zbóż. Ich negatywne działanie jeszcze bardziej wzrasta wiosną.

Monitoring: należy wypatrywać uszkodzeń młodych liści oraz występowania w pobliżu małych otworów w glebie o średnicy ok. 6 mm, będących wejściem do korytarzy. Próg ekonomicznej szkodliwości to 2 larwy bądź 4 uszkodzone rośliny na 1 m kw.

Ploniarka zbożowa

Opis szkodnika: szkodliwe są larwy o ciele smukłym, które osiągają długość do 4,5 mm. W trakcie rozwoju zmieniają barwę – na początku jest biała, a w późniejszych fazach żółtawozielona.

Szkodliwość: żerują na młodych roślinach zbóż, uszkadzając ich liść sercowy oraz zawiązki liści wewnętrznych. Uszkodzone liście żółkną i dają się łatwo wyciągnąć. Pogryzione oziminy zamierają lub nadmiernie się krzewią.

Monitoring: aby zapobiec atakowi szkodnika, należy wypatrywać nalotu muchówek, czyli form dorosłych o czarnej barwie i długości 2 mm, bądź objawów żerowania larw. Próg ekonomicznej szkodliwości wynosi 6 jaj.

Rolnice

Opis szkodnika: gąsienica jest formą szkodliwą, może osiągnąć rozmiar nawet do 60 mm. Ubarwienie ciała jest oliwkowoszare, z silnym woskowym połyskiem. W sytuacji zagrożenia zwija się spiralnie.

Szkodliwość: powoduje ogromne straty, które występują na początku rozwoju rośliny uprawnej. Poprzez wyjadanie całych roślin sprawia, że pojawiają się puste place.

Monitoring: podstawą monitoringu prowadzonego w celu znalezienia gąsienic jest obserwowanie – szczególnie od brzegów pól – czy nie zanikają rośliny oraz wykopki w ziemi na kilka, kilkanaście cm. Próg ekonomicznej szkodliwości to 6 gąsienic przed siewem.

Powyższe szkodniki od początku prowadzenia jesiennego monitoringu pojawiały się w większym bądź mniejszym nasileniu, ale w całym kraju. Wykonując zabiegi dokarmiające rośliny czy zabezpieczające przed chorobami grzybowymi, pamiętajmy również o zwróceniu uwagi na szkodniki i dodaniu w razie konieczności insektycydu.

Krzysztof Bzdęga

Crop Manager