Choroby, przed którymi chronimy „na płatek”. Dlaczego takie groźne? 2017-05-08

Rzepak ozimy jest rośliną, która dla polskiego rolnictwa ma ogromne znaczenie. Wymaga stałego monitoringu ze względu na czyhające zagrożenia. Niewątpliwie do takich zagrożeń należą patogeny chorób grzybowych. Utrzymanie zdrowej plantacji jest związane nie tylko z ochroną w momencie formowania  pędu głównego, ale także w fazie powstawania pierwszych łuszczyn.

Zgnilizna twardzikowa – to właśnie ta choroba spowodowała w ubiegłym sezonie ogromne straty w plonie, zwłaszcza w południowej Polsce. Tuż obok niej chorobą , która zaburza końcowy rozwój rzepaku jest czerń krzyżowych.

Zgnilizna twardzikowa jest uważana za jedno z największych zagrożeń dla rolnictwa. Chorobę wywołuje grzyb Sclerotinia sclerotiorum. Grzyb ten jest polifagiem, co oznacza że może rozwijać się na wielu roślinach (infekuje ponad 400 gatunków roślin). Nie mniej jednak główną rośliną żywicielską dla tego patogena jest właśnie rzepak. Choroba występuje na obszarze całego kraju, a szczególnie w rejonach o dużej koncentracji uprawy rzepaku. Patogen najlepiej rozwija się w temperaturze umiarkowanej przy wysokiej wilgotności. Pierwotnym źródłem infekcji są znajdujące się w glebie formy przetrwalnikowe, tzw. sklerocja. Potrafią one przetrwać w glebie nawet do 15 lat i są odporne - praktycznie na wszystko. Do najbardziej intensywnego porażenia dochodzi w czasie kwitnienia i tuż po kwitnieniu. W tym okresie sklerocja wytwarzają owocniki z przenoszonymi przez wiatr zarodnikami, które następnie zakażają rośliny. W celu rozpoznania ryzyka porażenia wykonuję się tzw. test płatkowy. Polega ona na tym, iż pobiera się z różnych miejsc na polu próby kwiatostanów. Następnie wykłada się je na szalkach z pożywką i bada czynnik, jakim jest zdolność do szybkiego wzrostu patogena. Na tej podstawie można określić czy płatek kwiatowy jest pokryty zarodnikami. Zaledwie 1% porażonych roślin wskazuję na osiągnięcie progu szkodliwości. Straty w plonie na skutek porażenia S. sclerotiorum mogą sięgać nawet 60%. W roku 2016 zgnilizna twardzikowa znacząco przyczyniła się do obniżenia plonów w centralnej i południowej Polsce.

Zgnilizna twardzikowa, widoczne sklerocje w łodydze (fot. Elżbieta Kużel)

Czerń krzyżowych jest chorobą wywołaną przez grzyby z rodzaju Alternaria, z których najbardziej chorobotwórcze to A. brassicae i A. brassicicola. Choroba jest powszechna we wszystkich rejonach uprawy rzepaku. Żródłem infekcji są resztki pożniwne z zimującą grzybnią oraz nasiona, do których łupiny wrosła grzybnia bądź na których znajdują się zarodniki. Rozwojowi choroby sprzyja ciepła i wilgotna pogoda, częste opady deszczu, grad, wysoka temperatura powyżej 20 - 27^oC oraz uszkodzenia roślin wywołane przez szkodniki (pryszczarek kapustnik, chowacz podobnik). Sprawcy choroby potrafią się rozwijać we wszystkich fazach rozwojowych rzepaku. Pierwsze objawy mogą wystąpić na liścieniach i podliścieniowej części siewek rzepaku w postaci ciemnych, niewielkich, smugowatych plamek. Na porażonych liściach właściwych występują charakterystyczne owalne, brunatne,  nieco zagłębione plamy wielkości 0,5 – 2 cm z żółtą obwódką, natomiast na łuszczynach obecność sprawcy objawia się w postaci podłużnych czarnych, zagłębionych plam wielkości 1 – 5mm. Silne porażenie łuszczyn prowadzi do przedwczesnego dojrzewania i ich otwierania się. Progi szkodliwości w fazie formowania łodygi, jak i w fazie kwitnienia wynoszą odpowiednio : 15 – 20% i 10 – 15%.

Czerń krzyżowych
(fot. Paweł Talbierz)

Wielu z rolników coraz częściej podejmuję decyzję o zastosowaniu trójzabiegowej wiosennej ochrony fungicydowej. W przypadku takiej technologii wykonanie ostatniego zabiegu powinno się przeprowadzić w momencie opadania płatków kwiatowych i powstawania pierwszych łuszczyn. Za przykładowe rozwiązanie może posłużyć mieszanina: Ambrossio 500 SC (0,5 l/ha) + Zaftra 250 SC (0,5 l/ha). Preparaty zastosowane w tej fazie chronią rzepak przed czernią krzyżowych oraz szarą pleśnią.

W przypadku technologii dwuzabiegowej, drugi zabieg powinien przypaść w momencie pełni fazy kwitnienia i opadania pierwszych płatków kwiatowych. Mieszanina fungicydów :  Emot 193 SC (0,5 l/ha) + Zaftra 250 SC (0,5 l/ha) lub Ambrossio 500 SC (0,5 l/ha) + Zaftra 250 SC (0,5 l/ha) doskonale zabezpieczy rzepak przed zgnilizną twardzikową. Do każdego zabiegu pamiętajcie dodać adiuwant Asystent!

opracował: Kamil Szymula (Crop Manager)

_{ZE ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN NALEŻY KORZYSTAĆ Z ZACHOWANIEM BEZPIECZEŃSTWA. PRZED KAŻDYM UŻYCIEM PRZECZYTAJ INFORMACJE ZAMIESZCZONE W ETYKIECIE I INFORMACJE DOTYCZĄCE PRODUKTU. ZWRÓĆ UWAGĘ NA ZWROTY WSKAZUJĄCE NA RODZAJ ZAGROŻENIA ORAZ PRZESTRZEGAJ ZASAD BEZPIECZNEGO STOSOWANIA PRODUKTU WSKAZANYCH NA ETYKIECIE}